Hem hasta hem de aileler için oldukça zor bir süreçtir skolyoz tanısı ve ameliyatı için karar vermek. Doktor seçimi, hastane seçimi, yapılacak ameliyat ile ilgili endişelerin giderilmesi gibi pek çok aşama içerir.
Öncelikle ameliyat gerekliliğinin kesin olarak belirlenmesi gerekir. Dolayısıyla konuya ameliyat ne zaman gerekli sorusu ile başlamakta fayda var.
Tabii skolyoz kavramı, içinde pek çok değişik tipi barındırmaktadır.
Skolyoz tipleri ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için Skolyoz sınıflaması isimli makaleyi inceleyebilirsiniz. Bu makalede size Adolesan İdiyopatik Skolyoz yani nedeni bilinmeyen ergenlik skolyozunun ameliyata hazırlık süreci anlatılacaktır.
Ergenlik skolyozu 10 yaşından sonra görülür ve büyük kısmının altında skolyoza neden olan başka bir hastalık bulunamaz, bu nedenle Adolesan İdiyopatik Skolyoz olarak adlandırılmaktadır.
Ameliyat kararı neye göre verilir?
Skolyoz karşıdan bakıldığında düz olması gereken omurganın yana doğru eğilmesi durumudur.
Bu durum sanıldığının aksine daha sık görülmektedir, ancak skolyozların %90’ı tedavi gerektirmeyecek kadar küçük derecelerdedir. Toplumda her 1000 kişinin 10-20’sinde skolyoz vardır. Bunlardan 2-3′ ü tedaviye, 1 tanesi ise cerrahi tedaviye ihtiyaç duyar.
Tedavi edilmeyen skolyozlarda hastanın karşılabileceği problemleri buradaki makaleyi inceleyerek öğrenebilirsiniz.
Bir hastanın skolyoza bağlı ameliyat ihtiyacı öncelikle hastanın yaşına ve eğriliğin derecesine bağlıdır. Skolyoz hızlı büyüme döneminde ilerleyen bir hastalıktır. Dolayısıyla hastanın boyunun daha ne kadar uzayacağı karar vermede önemlidir.
Dereceye göre karar verme durumunu basitleştirirsek 50 derecenin üzerindeki eğrilikler cerrahi tedavi gerektirir.
40-50 derece arasındaki eğriliklerde eğriliğin yeri ve hastanın yaşı, yani büyüme potansiyeli karar verdirici olur.
40 derecenin altındaki eğrilikler ise konservatif tedavi edilir. Konservatif tedavi yöntemlerini incelemek için bu makaleyi inceleyebilirsiniz.
Skolyoz tanısı klinik ve radyolojik değerlendirme ile konur
Klinik değerlendirme
Gözleme dayalı basit birkaç muayene ile skolyoz varlığı belirlenebilir.
Skolyoz sadece omurganın karşıdan bakınca yana doğru eğilmesi değildir. Aslında üç boyutlu bir deformitedir. Omurgalar yana doğru eğilirken aynı zamanda kendi ekseni etrafında dönerek skolyoza has görünüm ortaya çıkar. Özellikle sırttaki eğriliklerde kaburgaların, bağlı oldukları omurga ile birlikte dönmesi arkadan bakıldığında sırtın bir kısmının daha çökük, bir kısmının ise daha çıkıntılı yani kambur görünmesine neden olur.
Bunu tespit etmek basit bir ‘Öne Eğilme Testi’ ile mümkündür. Hasta elleri serbest aşağıya salınacak şekilde öne doğru eğildiğinde sırt veya beldeki asimetri en belirgin şekilde görünür hale gelir.
Fizik muayenede ayrıca skolyoza eşlik edebilecek ya da neden olabilecek olası hastalıklar açısından genel değerlendirme ve muayene yapılır. Çünkü altta yatan başka bir hastalığa bağlı olan skolyozların tedavisi nedeni belli olmayan (idiyopatik) skolyozlardan farklıdır.
Radyolojik Değerlendirme
İlk radyolojik tetkik ayakta çekilen skolyoz grafileridir.
Bu grafilerin çeneden başlayarak aşağıda uyluğa kadar tüm omurgayı net olarak göstermesi ve hem karşıdan hem yandan çekilmesi gerekmektedir. Amaç, omurganın duruşunu ve eğrilikleri net olarak gözlemleyebilmektir.
İlk olarak bu yapısal (asıl) eğrilik(ler)in açısı ölçülür.
Vücudun en önemli reflekslerinden biri karşıya dik bakmak, yani ufuk çizgisini yatay bir şekilde görmektir. Omurgada bir eğrilik başladığında vücut asıl eğriliğin dışında kalan omurgalar ile bu asıl eğriliği telafi etmeye ve vücudu dik tutmaya çalışır. İşte asıl eğriliği dengelemeye çalışan bu eğriliklere kompansatuar eğrilikler denir.
Röntgen üzerinde ikinci inceleme, kompansatuar eğriliklerin açısının ölçülmesidir.
Üçüncü olarak ise iskelet gelişimin hangi aşamada olduğu, yani hastanın boy uzama potansiyeli değerlendirilir.
Son olarak, yandan çekilen grafilerde beldeki çukurluğun ve sırttaki kamburluğun skolyozdan ne kadar etkilendiği, ne kadar artıp azaldıkları tespit edilir.
Bundan sonraki aşama yana eğilme grafilerinin çekilmesidir.
Bu grafilerde mevcut eğriliklerin ne kadar esnek oldukları tespit edilir. Ameliyata hazırlık planı yapılırken eğriliklerin ne kadar esnek olduğunun bilinmesi önemlidir. Daha sert (rijit) yani esnek olmayan eğriliklerin düzeltilmesi daha zordur ve daha fazla omurganın ameliyata dahil edilmesini gerektirebilir.
Benzer şekilde esnek eğrilikler daha kolay düzeltilebilir. Ve bazı durumlarda da bu esnek eğriliklerin tamamının ameliyata dahil edilmesi gerekmez.
Ameliyata hazırlık yapılan skolyoz hastası için bir sonraki radyolojik tetkik, tüm omuriliğin MR ile taranmasıdır.
MR, tüm skolyoz hastalarına uygulanan rutin bir yöntem değildir. Bazı özellikli durumlarda çekilir. Skolyoz hastalarına ne zaman MR gerektiğini buradaki makaleden inceleyebilirsiniz.
Ameliyat olacak hastalarda ise omuriliği ilgilendiren herhangi bir patoloji olup olmadığının ameliyat öncesi bilinmesi çok önemlidir. Bu nedenle ameliyat olacak tüm hastalara rutin olarak MR çekilir.
Anestezi Hazırlığı
Tüm radyolojik incelemeler yapıldıktan ve ameliyat kararı kesinleştikten sonra artık sıra ameliyat için gün belirlemeye gelir.
Bu karar doktor, hasta ve hasta yakınları ile birlikte ortak verilecek bir karardır.
Ameliyat gününden yaklaşık 1 hafta önce anestezi hazırlığı için hasta hastaneye gelir.
Anestezi hekiminin muayenesinin ardından tüm ilgili testler yaptırılır.
Unutulmamalıdır ki; skolyoz elektif bir ameliyattır, yani bir aciliyeti yoktur. Anestezi hekimi ek tetkik yaptırabilir, hastanın ameliyat öncesi birtakım tedaviler görmesini isteyebilir. Düşük olasılıkla olsa da hastanın ameliyat olmasına engel bir durum da ortaya çıkabilir.
Eğer ameliyat sırasında hastanın hayatını tehdit edecek bir durum söz konusu ise ameliyattan vazgeçilir. Hiçbir omurga cerrahı skolyoz ameliyatı için hastanın hayatını tehlikeye atmaz.
Anestezi hazırlığı süresince ekibimizden bir asistan size refakat edecek ve tetkiklerin hızlı ve eksiksiz yapılması konusunda yardımcı olacaktır.
Ameliyattan önceki gün
Hastadan duş yapması, gece 12’den sonra aç kalması istenir. Aç kalmaktan kasıt tam oruç halidir, yani yemek yenmez ya da su içilmez.
Ameliyat sabahı olabilecek tersliklerden uzak kalabilmek için hastaneye bir gece önceden yatabilirsiniz.
İşlemler erken saatte başlayacaktır. Sizden sabah en geç saat 7’de ameliyat önlüğünüzü giymiş şekilde hazır olmanız beklenmektedir.
Ekibimiz ve ameliyathane tam olarak hazır olduğunda servis hemşireleri hastayı ameliyathaneye indirecektir.
Skolyoz ameliyatında ne gibi metotlar uygulandığını buradan, ameliyat sonrası hastane sürecini ise buradaki makaleden okuyabilirsiniz.
Tüm bu işlem öncesindeki ameliyata hazırlık süreci, biz hekimler de dahil olmak üzere ekibimiz tarafından takip edilecek, eksiksiz ve problemsiz şekilde tamamlanması için tüm gerekli önlem ve müdahaleler tarafımızdan yapılacaktır.
