Ulu Bilge Google
Günümüzde herhangi bir konuda araştırma yapmak için en önemli kaynak artık internet oldu. Her neyi merak ediyorsak Google’a soruyoruz ve öğreniyoruz.
Ancak doğru bilgiye ne kadar ulaşabildiğimiz konusunda halen yoğun bir tartışma mevcut. Yani internetten edinilen bilginin doğruluğu ve kalitesi konusunda bir standardizasyon yok.
Bu bilgi kirliliğinin en fazla olduğu alanlardan biri de maalesef sağlık.
Dr. Google
Peki Google’a ne soruyoruz?
İstatistiklere göre dünya üzerinde her bir dakikada 70.000’in üzerinde sağlık ile ilgili Google araması yapılıyor, yani neredeyse her şeyi Google’a soruyoruz.
Semptomlarımızı, olası hastalıklarımızı, bu hastalıkların tedavisini, tedaviyi üstlenecek hastane ya da doktorları internet üzerinden arıyor, hatta benzer hastalığa sahip insanların yazdığı blog ya da yorumları okuyor ve kendimizle karşılaştırıp tanı koyuyoruz.
Bir bakıma Dr. Google kendi kendimizin doktoru olmamızı sağlıyor.
Google’dan Öğrendiklerimizin Ne Kadarı Doğru?
Google’da sağlık problemimiz ile ilgili araştırma yaparken bazı bilgileri öğreniyor, bazı “bilgiler”e ise maruz kalıyoruz.
Ve kaynak hakkında hiçbir fikrimiz olmadığı halde bile, yazılanlara ya da vaatlere inanıp tedavimiz konusunda kararlar veriyoruz.
Ancak sorun şurada ki; Google algoritmaları bize doğru bilgi vermek üzerine değil, bilgi verenin popülaritesine göre çalışır.
Bu aslında, instagram’a girip en çok takipçisi olan doktoru tedaviniz için seçmek ile aynı şey.
Oysa bu mecrada önemli ve belirgin olan, doktorun konuya ne kadar hakim olduğu değil, ne kadar popüler(!) olduğudur.
Dr. Youtube
Yukarıda söz ettiğimiz araştırma isteğinin son zamanlarda Youtube üzerinde daha da yoğunlaştığını görüyoruz. Okumaktan çok izlemeyi sevdiğimiz için Youtube üzerinden bilgi almak, artık bizim için çok daha kolay bir yol gibi görünüyor.
Bunu son yıllarda tıbbi literatürdeki akımdan anlamak da mümkün. 2007 yılında Youtube ile ilgili ilk makale yayınlandığından beri özellikle son 5 yıldaki artış ile bu sayı 3000’i geçmiştir(Pubmed).
Peki akademisyenlerin Youtube’a olan bu ilgisi neden?
Bu çalışmaların ana amacı Youtube üzerinden sağlık konusunda verilen bilgilerin kalitesi ve doğruluğunu araştırmaktır.
Dr. Youtube Hakkında Akademik Çalışmalar ve Tespitler
Bir video kaynağının doğruluğunu genellikle 4 faktör belirler:
1. Video sahibinin açık kimliği, uzmanlık alanı
2. Verilen bilginin referansları
3. Video sahibinin varsa sponsorları
4. Bilgilerin güncelliği.
Bahsettiğimiz akademik yayınlarda varılan genel sonuçlara göre ise; maalesef bu videoların neredeyse tamamı bu 4 kriterden yoksundur. Yani size hastalığınız ile ilgili bilgi veren kişi belki sağlık çalışanı bile değildir ya da verdiği bilgileri nereden aldığı veya öğrendiği belirsizdir, (reklamın) konusu açık değildir veya bilgiler çoğu zaman güncel değildir(1).
Yine bu çalışmalardan çıkan ilginç sonuçlardan biri; çok izlenen videoların yukarıdaki kriterlerin çoğunu karşılamadığı, bu kriterlere uyan videoların ise neredeyse hiç izlenmediğidir.
Yani; konusunda uzman insanların anlattıkları Youtube kullanıcılarının ilgisini çekmemektedir. Ama takipçi sayısı ve/veya izlenme sayısı yüksek olan video sahipleri, hiçbir yetkinlikleri olmasa bile, bir hastalık konusunda tanı ve tedavi önerileri vermekte, üstelik bu videolar milyonlarca kez izlenmektedir.
Sonuç
Peki bu durumun sakıncası nedir?
Doğru kaynaklar kullanıldığında, hastaların hastalıkları ile ilgili internetten bilgi edinmeleri, hasta tatmini ve tedavi sonuçlarını olumlu yönde etkilemektedir(2).
Ancak, hasta tarafından bakıldığında neyin doğru neyin yanlış olduğunun bilinmesi mümkün değildir. İnternet ortamındaki bilgi kalitesinin değişken ve düzensiz olduğu düşünülürse, bu durum hastaların yanlış bilgilendirilmesine ve doktor-hasta ilişkisinde bilgi ve bilim arasındaki dengenin bozulmasına neden olmaktadır(3).
Özetle; internetten donanmış hastayı tedavi edebilmek için çoğunlukla önce yanlış bilgilerini ve ön yargılarını ortadan kaldırmak, sonra da doğru olan yöntemlere ikna etmek gerekmektedir.
Bu makalenin amacı insanların sağlık ile ilgili internetten bilgi almasını eleştirmek değildir.
Ancak, kullanıcıların sunulan bilgilerin doğruluğuna ve kaynağın yetkinliğine dair araştırma yapması gerektiğinin önemini belirtmeliyiz.
Çünkü; sağlık çalışanı olmayan, hasta veya hastalık ile ilgili hiçbir eğitimi bulunmayan insanların sadece popüler oldukları için izlenip önerilerine uyulması çoğu zaman kullanıcılar/hastalar için faydadan çok zarara neden olmaktadır.
Bu makale, https://mehmetnurierdem.com sitesinde yayınlanmıştır.
Referanslar:
- Erdem MN, Karaca S. Evaluating the Accuracy and Quality of the Information in Kyphosis Videos Shared on YouTube. Spine (Phila Pa 1976). 2018 Nov 15;43(22):E1334-E1339. doi: 10.1097/BRS.0000000000002691. PMID: 29664816.
- 2010, Sechrest RC . The internet and the physician-patient relationship . Clin Orthop Relat Res ve 468:2566–71.
- Nason GJ, Baker. Byrne DP, et al. Scoliosis-specific information on the internet: has the ‘‘information highway’’ led to better information provision? Spine (Phila Pa 1976) 2012 ve 37:E1364–9.
