სპორტული დაზიანებები
სპორტული დაზიანებები; იგი მოიცავს პრობლემებს, რომლებიც წარმოიქმნება სპორტში მონაწილეობისას, იწვევს სპორტული აქტივობის დონისა და დოზის ცვლილებას, საჭიროებს სამედიცინო რჩევებსა და მკურნალობას ასევე აქვს უარყოფითი სოციალური და ეკონომიკური ეფექტი.
ზოგადად, შეიძლება ითქვას, რომ ეს არის ყველა სახის ზიანის კოლექტიური სახელწოდება, რომელიც ხდება სპორტული აქტივობების დროს.
სპორტი არის ყველა ფიზიკური მოძრაობის საერთო სახელწოდება, რომელიც შესრულებულია გარკვეული წესებისა და ტექნიკის შესაბამისად, ხელს უწყობს ფიზიკურ განვითარებას რომელიც გართობის, შეჯიბრის და ზოგადი სხეულის აქტივობების საერთო სახელწოდებაა.
შესაძლებელია სპორტსმენებმა რეგულარული ვარჯიშით შეინარჩუნონ თავიანთი მდგომარეობა და შესრულონ მაღალ დონეზე. იდეალური ვარჯიში უნდა დაიწყოს გახურებითა და გაჭიმვითი ვარჯიშებით და დასრულდეს კონდინირებული და გაჭიმვის ვარჯიშებით რათა მიზანმიმართული ვარჯიშების შემდეგ სასიამოვნო და ჯანსახი დასასრული ჰქონდეს.
ამერიკის ეროვნული სპორტული ტრავმების რეესტრის განმარტებით: დასკვნითი დაზიენება “სულ ცოტა, ტრავმის მოხდენის დღის მომდევნო დღეს სპორტსის გაგრძელებას უშლის ხელს “ სულ ეს არის. ტრავმა ასევე შეიძლება განისაზღვროს, როგორც მოვლენა, რომელიც გამოიწვევს მოთამაშის მინიმუმ ერთი მატჩის ან ვარჯიშის გამოტოვებას.
სპორტული დაზიანება შეიძლება მოხდეს დინამიური მოძრაობების უეცარი შეწყვეტის პირდაპირი ან არაპირდაპირი ეფექტის შედეგად.
ამან შეიძლება ხელი შეუშალოს სპორტის უნარს მოკლე ან ხანგრძლივი დროის განმავლობაში.
მიუხედავად იმისა, რომ ის შეიძლება სრულიად უვნებლად გადავიდეს, მას ასევე შეუძლია დატოვოს მუდმივი ნაწიბურები.
სპორტული დაზიანებების სახეები
სპორტული დაზიანებები შეიძლება გამოიკვლიოს ორ ძირითად ჯგუფად: სპორტული დაზიანება და სპორტული ავარიები.
როდესაც აღინიშნა სპორტული დაზიანებები, ძვლებში, სახსრებში და რბილ ქსოვილებში ცვლილებები შეიძლება გავიგოთ, როგორც პათოლოგიური სიტუაციის შედეგი, რომელიც ხდება ქსოვილში ტოლერანტობის ლიმიტების გადაჭარბების გამო. დისპროპორცია დატვირთვასა და დატვირთვებს შორის გამოიწვევს სპორტის დაზიანებას. ეს დისპროპორცია ჩნდება მაშინ, როდესაც დატვირთვები აღემატება მოძრაობის ორგანოების შესაძლებლობებს ან და ნორმალური დატვირთვებით და ადრე დაზიანებული ან განვითარების დარღვევებით გამოწვეულ მოძრაობებს, ორგანოების დაზიანების უფრო შემცირებული გამძლეობებით.
სპორტული ავარიები განისაზღვრება, როგორც უეცარი, გარეგანი ძალა, რომელიც საფრთხეს უქმნის ჯანმრთელობას. ადამიანის ქსოვილების ტვირთამწეობა დიდია ამან კი შეიძლება გამოიწვიოს მასში ფიზიკური და ფსიქიკური ზიანი. მაგალითად, დაჭიმვის სიმტკიცე არის დაახლოებით 6-12 კგ/სმ2. აქილევსის მყესის შემთხვევაში კი ეს 900 კგ-მდე აღწევს. სტატისტიკის მიხედვით, სპორტულ ავარიებს შორის მთლიანი ავარიების 10-15% შეადგენს. სხვადასხვა ქვეყანაში ჩატარებული კვლევების მიხედვით, ტრავმის ალბათობა წელიწადში დაახლოებით 1-2-ია ყოველი ასი სპორტსმენიდან. სკოლებში ზიანის სიხშირე უფრო მაღალია (4%).
სპორტული დაზიანებების მიზეზები
ზოგადად, სპორტსმენებში დაზიანებების ორი მიზეზი არსებობს:
- მხოლოდ ერთი ტრავმა
- ჩამოვარდნა, შეჯახება, ამოვარდნა, სროლის მსგავსი სხვა და სხვა სახეობის ტრავმების შედეგად გამოწვეული დაზიანებები.
- მორეციდივე მიკროტრავმები
- მიკროსკოპული დაზიანებები; მათი დაგროვება “გადაჭარბებული გამოყენება” წოდებული ტრავმებით დასრულებებეი.
სპორტული ტრავმების წინასწარი მკურნალობა 5 მნიშვნელოვანი მეთოდისგან შედგება.
ამათგან დაზიანებული ტერიტორიის დასაცავად აყვანა, დასვენება, ცივი ყინულოვანი მეთოდები, კომპრესები (ზეწოლითი აქტივობები) და ასევე დაზიანებული ტერიტორიის ზემოთ აწევა.
მეორე ეტაპი კი არის საბოლოო მკურნალობის პერიოდი. ტრავმის შეხორცება ხდება საჭიროების შემთხვევაში ქირურგიული ან სამედიცინო მკურნალობით.
მესამე ეტაპი კი არის რომ: სპორტსმენის უნარი კვლავ მონაწილეობა მიიღოს ვარჯიშში და მაქსიმალურად გაზარდოს მისი შესრულებისათვის და ასევე მასში შედის გამოსაყენებელი სარეაბილიტაციო პროტოკოლები.
სპორტული ქირურგია
რუტინულ ოპერაციებთან შედარებით, სპორტული ტრავმების ქირურგიულ მკურნალობას აქვს გარკვეული განსხვავებები.
განსაკუთრებით პროფესიონალ სპორტსმენებს სარეაბილიტაციო პროტოკოლები უნდა განისაზღვროს ოპერაციამდე, რათა უზრუნველყოფილი იყოს ვარჯიშზე დაბრუნება და პროგრესი უნდა მოხდეს ამ კალენდრის მიხედვით.
წარმატებული შედეგისთვის ამ პროცესში სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ორთოპედიისა და ფიზიოთერაპევტის ერთობლივი მოქმედება და მკურნალობა.
ყველაზე გავრცელებული სპორტული დაზიანებები დაკავშირებულია მუხლის სახსართან. მენისკის რღვევა, წინა ჯვარედინი ლიგატების რღვევა და გვერდითი გვერდითი ლიგატების დაზიანებები ყველაზე გავრცელებული დაზიანებებია მუხლის სახსარში.
ამათთან ერთად ხრტილოვანი დაზიანებები და ასევე ისახება სახსრის ხრტილიც. ყველა ამ პრობლემის მკურნალობისას გამოიყენება ართროსკოპიული მეთოდით შესრულებული დახურული ოპერაციები, ანუ სახსრის გახსნის გარეშე მცირე ხვრელების შეღწევით. ამრიგად, აღდგენის პროცესი შეიძლება განხორციელდეს არსებული ქსოვილების დაზიანების გარეშე და ფიზიოთერაპიის დაწყება ოპერაციიდან ძალიან მოკლე დროში.
ანალოგიურად, დაზიანებები მხრის და ტერფის სახსრებში შეიძლება განიხილებოდეს დახურული მეთოდებით.
აქ მიზანია ადამიანი რაც შეიძლება მალე დაუბრუნდეს ტრავმამდე მდგომარეობას.
ამის მისაღწევად სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია პრობლემის იდენტიფიცირება, სწორი დაგეგმვა და პოსტოპერაციული რეაბილიტაციის პროცესის კარგად მართვა.
